Сайт газеты МАЯК

«Қылмыстық процесті цифрландыру»

Подробности

Категория: Последний номер

Создано 28.08.2024 15:37

Автор: Қостанай гарнизоны әскери прокурорының орынбасары, әділет подполковнигі А.Е.Игембаев

Просмотров: 384

Қылмыстық сот ісін жетілдіру - Қазақстандағы құқықтық реформаның негізгі бағыттарының бірі.
Ғылыми-техникалық прогрестің қарқынды дамуы, өмір салаларын цифрландыру, электронды технологияларды енгізу Қазақстанның әділет саласын да айналып өтпеді. «Электрондық қылмыстық іс» жобасы қылмыстық процесті ашық етуге және бюрократиядан арылуға көмектеседі. Инновация Қостанай гарнизонында және жалпы елде табысты жұмыс істеуде.
2017 жылғы 11 желтоқсанда Мемлекет басшысы «Құқық қорғау қызметінің процессуалдық негіздерін жаңғырту мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңына қол қойды. Бұл заң алғаш рет қылмыстық сот ісін қағаз форматымен қатар электронды түрде жүргізу мүмкіндігін қарастырды. Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен Қазақстанның 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарында құқық қорғау және сот органдарына қылмыстық істердің электронды форматқа кезең-кезеңімен көшуін қамтамасыз ету тапсырылды.
2017 жылғы 12 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасы бекітілді.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 15 қазандағы Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі құқықтық саясатының тұжырымдамасы қылмыстық процеске ақпараттық және цифрлық технологияларды, соның ішінде «цифризация» алқабилер тізімін жасау туралы енгізу үдерісін жалғастыру міндетін қояды. Сонымен қатар, ұлттық заңнаманы дамыту бағыттарының бірі құқық бұзушылықтың кез келген нысандарымен күресу және олардың алдын алу үшін инновациялық және цифрлық технологияларды қолдануды қоса алғанда, әдістер мен әдістерді одан әрі дамыту қажеттілігі болып табылады.
«Электрондық қылмыстық іс» модулі «Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімі» ақпараттық жүйесі негізінде әзірленген және қылмыстық құқық бұзушылықты тіркеуден бастап қылмыстық істі тергеп-тексеруден бастап қылмыстық процестің үкімді орындауға дейін барлық кезеңдерін қамтиды.
Қолданыстағы Қылмыстық іс жүргізу кодексіне сәйкес, қылмыстық процесті жүргізуші өз қалауы бойынша қылмыстық іс жүргізуді электронды форматта жүргізе алады, бұл туралы дәлелді қаулы шығарылады.
Мұндай істер бойынша сот отырысы қылмыстық процеске барлық қатысушылардың электрондық іс материалдарына қол жеткізуін қамтамасыз ететін компьютерлермен жабдықталған сот отырысы залында өткізіледі.
Қылмыстық процесті цифрландыру уақыт пен қаржылық шығындарды үнемдейді, тергеу мен санкцияларды алу уақытын қысқартуға, бұрмалау қаупін азайтуға көмектеседі, қылмыстық процестің ашықтығын қамтамасыз етеді.
Процеске қатысушылар үшін «Электрондық қылмыстық іс» модулі сотқа дейінгі тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін процессуалдық құжаттарды онлайн алу, өтініштер беру және іс материалдарымен қашықтан танысу мүмкіндігін қарастырады.
Қазіргі уақытта қажетсіз құжат айналымы жойылды, бұл қылмыстық істерді жүргізуге және есепке алуға байланысты бұзушылықтарды азайтуға мүмкіндік берді.
Бүгінгі күні тергеуші немесе анықтаушы кеңседен шықпай-ақ, мемлекеттік органдардан ақпарат, анықтамалар сұрайды, санкцияға материалдарды, СМС шақыру қағазын, наркологиялық және психиатриялық диспансерлерден анықтамаларды жібереді, сот-медициналық сараптамаларды тағайындайды (бұрын бұл ұзағырақ болатын).
Сонымен қатар, «Электрондық қылмыстық іс» модулі жаңа қосымшалармен аяқталды: «СДТБТ Оффлайн», «Е-сараптама» и «Е-заң көмегі».
Мысалы, «E- сараптама» жобасы қылмыстық қудалау органдары қызметкерлерінің сот сараптамаларын тағайындауын, оларды одан әрі қабылдауды және электрондық форматта сот сараптамасының нәтижелерін қалыптастыру үшін e-ҚІ модулінде электронды форматта өңдеуді қарастырады, яғни, кеңседен шықпай-ақ кез келген сараптаманы тағайындауға болады.
«E- заң көмегі» жобасы да дәл осылай ұйымдастырылған, онда қылмыстық іс бойынша күдіктіге бір рет басу арқылы адвокат тағайындау көзделген, яғни СМС хабарлама кезекші адвокаттың ұялы телефонына жіберіледі, бұл қорғауды растайды және келіседі.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитеті «Цифрлық Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде «СДТБТ-offline» қосымшасын әзірледі, далалық жағдайларда (жұмыс орнынан тыс) СДТБТ-де тергеу әрекеттерін жүргізуге және тіркеуге арналған.
Осы қосымша арқылы оқиға орнын қарап-тексеру хаттамаларын, жәбірленушіден жауап алу хаттамасын, жәбірленуші деп тану туралы өтінішхатты, талап арызды, азаматтық талапкер деп тану туралы қаулыны, күдікті деп тану туралы өтінішхатты, күдіктіден жауап алу хаттамасы, азаматтық жауапкер деп тану туралы қаулы, куәдан жауап алу хаттамасын жасау мүмкіндігі бар.
Жалпы, бұл жаңашылдық жалғандық пен қылмыстық істердің жоғалуына әкелді.
Қорытындылай келе, бүгінгі таңда Қостанай гарнизонының қылмыстық қудалау органдары қылмыстық істердің 80 % астамын электронды форматта, ал 20 % ғана тергеп жатқанын атап өткім келеді олардың құпиялылығы мен құпиялылығына байланысты қағаз жүзінде тексеріледі.

• < Назад
• Вперёд >