Наурыз көже – қазақ халқының ең басты ұлттық тағамдарының бірі. Ол Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесінде дайындалып, халыққа берекенің, молшылықтың символы ретінде ұсынылады.
Әжелеріміз бұл тағамды ерекше мән беріп, үлкен ниетпен, ұлттық дәстүрге сай әзірлейді. Ана әжелеріміздің наурыз көже пісіруі – ұлттық дәстүрдің ажырамас бөлігі. Бұл тек ас дайындау емес, халықтың бірлігін, татулығын нығайтатын қасиетті дәстүр. Әжелеріміздің қолынан шыққан көженің дәмі ерекше, ал оның айналасында жиналған адамдардың жүзіндегі қуаныш – Наурыздың шынайы мәнін айқындайды. Наурыз көже – қазақ халқының ғана емес, жалпы түркі халықтарының мерекелік асы. Бұл тағам жыл басының басталуын, молшылық пен ырыстың келуін білдіреді. Көже туралы айтқанда, оның тарихы, дайындалу ерекшеліктері мен символдық мәні ерекше орын алады.
Наурыз – жаңару мен береке-бірліктің мерекесі. Бұл мейрамның басты тағамы – Наурыз көже. Оның дайындалуы мен мән-маңызы туралы толығырақ білу үшін Тобыл тұрғыны белсенді аналарымыздың бірі, бала, немере тәрбиелеп , шөбере сүйіп отырған ана, әже Темірбекова Рыскүл Баймырзақызымен сұхбаттастық.
Наурыз көженің тарихы туралы айтсаңыз?
- Наурыз көженің тарихы ғасырлар тереңінен бастау алады. Қазақ халқы көшпелі өмір салтын ұстанғандықтан, тағамдары көбіне ұзақ сақталатын, қоректік құндылығы жоғары өнімдерден жасалған. Көже де осы қағидатқа сай келеді – құрамында ақуыз (ет, сүт өнімдері), көмірсулар (бидай, тары, күріш) және дәрумендер (құрма, мейіз, жүгері) бар. Бұрынғы заманда ауыл ақсақалдары мен әжелері көжені қасиетті тағам деп санаған. Оны арнайы үлкен қазанда қайнатып, әр үйден жиналған азық-түлікпен әзірлеген. Осылайша, көже тек ас қана емес, бірлік пен татулықтың белгісі болған.
Көженің дайындалу ерекшеліктерін айтып өтсеңіз
-Әр өңірде көже дайындаудың өз тәсілдері бар. Бірақ басты қағида – жеті түрлі тағам қосу. Ол:су – өмірдің негізі, ет – қуат, молшылық, тұз – дәмнің айқындығы, бидай, тары немесе күріш – тоқшылық, сүт немесе айран – ақтық тазалық, май – береке, дәнді дақылдар (жүгері, бұршақ) – өсім мен көбею.
Кейбір отбасылар көжеге құрма, мейіз, тіпті қант қосып, оны тәтті көже түрінде әзірлейді. Ал кейбір жерлерде сүр ет қосып, оның дәмін байытады.
Наурыз көженің символдық мәні
Наурыз көже – тек ас емес, ол халықтың дәстүрі мен дүниетанымын бейнелейді. Көже ішу: жаңа жылда өткен жылмен қоштасу, тазалық пен жаңаруды қабылдау, ағайын-туысты біріктіру, келер жылдың молшылықта өтуіне тілек тілеу. Сондықтан көжені «жыл бойы тоқшылық болсын» деген ниетпен тойып ішу маңызды.
Наурыз көжеге қатысты салт-дәстүрлер қандай?
- Наурыз мерекесінде көжеге байланысты бірнеше дәстүр бар: «Наурыз көжеге шақыру» – әр үй өз көжесін әзірлеп, қонақ шақырады. «Ырыс көже» – кей ауылдарда ортақ қазанға көже пісіріп, барлық тұрғынға үлестіреді. «Жеті ата көже» – әртүрлі жеті атадан тараған адамдар бірге көже ішіп, ағайындықты нығайтады.
Наурыз көже – қазақ халқының ғана емес, бүкіл түркі жұртының мерекелік асы. Оның маңызы тек дәмінде емес, халқымыздың салт-дәстүрін, бірлігін, татулығын сақтауында. Осылайша, наурыз көже – Ұлыстың ұлы күнімен қатар жүретін ұлттық құндылықтың бірі.
Наурыз көжені бөлісудің маңызы
- Қазақ халқы Наурыз көжені тек отбасы үшін ғана емес, көрші-қолаң, ағайын-туыспен бөлісуді маңызды санайды. Әжелеріміз көжені молынан жасап, келген қонақтарға «жыл бойы дастарханымыз мол, несібеміз ортаймасын», «Ақ мол болсын!» деп батасын беріп, дастарханға жайғастырады. Бұл – халықтың қонақжайлығын, мейірімділігін білдіретін ежелгі дәстүр.
Темірбекова Рыскүл Баймырзақызы апамызбен болған сұхбат арқылы біз Наурыз көженің тек тағам емес, үлкен рухани мағынасы бар дәстүр екенін түсіндік. Ол – бірліктің, мейірімнің және тоқшылықтың белгісі. Сондықтан бұл көжені дайындағанда ең бастысы – ниет пен ықылас екенін ұмытпаған жөн. Наурыз мейрамы құтты болсын!
20.03.2025 10:10
Наурыз көже – қазақ халқының ең басты ұлттық тағамдарының бірі. Ол Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесінде дайындалып, халыққа берекенің,...
20.03.2025 10:10
В канун празднования весеннего праздника Наурыз в областном центре уже шестой год подряд проходит Международный фестиваль хореографического искусства «Наурыз достарын...
20.03.2025 10:09
Семья Цуневских, которой в этом году исполнилось 16 лет, уже давно вписала праздник Наурыз в свою жизнь. Глеб Васильевич и...
20.03.2025 10:04
В Рудном стартовал турнир по хоккею с шайбой среди любительских команд, посвященный памяти тренера Сергея Ананича.В турнире принимают участие 6...
20.03.2025 09:55
Игровая зависимость – одна из серьезнейших проблем общественного психического здоровья во всем мире.Что такое лудомания? Как она развивается?Лудомания - дословно...
20.03.2025 09:54
Қазақ халқы үшін бата – рухани қуат беретін, жақсы тілек тілейтін қасиетті сөз.Батаны, әдетте, үлкендер, оның ішінде елге сыйлы ақсақалдар...
20.03.2025 09:53
Наурызнама – тек мереке ғана емес, халықтың бірлігін, татулығын білдіретін мәдени-тарихи құндылық. Бүгінгі таңда бұл дәстүр қайта жаңғырып, қазақ қоғамында...
20.03.2025 09:52
С 14 марта в Казахстане началась декада празднования Наурыз мейрамы. Каждый день имеет глубокий смысл и будет наполнен мероприятиями, отражающими...
20.03.2025 09:51
Глава государства Касым-Жомарт Токаев принял участие в четвертом заседании Национального курултаяПодводя итоги общественно-политических реформ, осуществленных в рамках реализации мартовского Послания...
20.03.2025 09:49
КГКП «Областной центр самодеятельного народного творчества и киновидеофонда» Управления культуры акимата Костанайской области организовал творческий конкурс «Сахналық жекпе-жек» для организаторов...
20.03.2025 09:48
В преддверии празднования Наурыз Мейрамы в областном центре на базе школы – гимназии имени Ы.Алтынсарина при содействии областной газеты «Қостанай...
20.03.2025 09:47
Арқалық қаласында 14 наурыз күні Мыржақып Дулатұлының 140 жылдығына арналған «Алаштың бір ардағы» атты аймақтық Наурыз ақындар айтысы өтті.Қостанай облысының...
20.03.2025 09:46
В минувшие выходные в детско-юношеской спортивной школе с. Айет состоялся благотворительный турнир по мини-футболу, организованный в поддержку Асылхана Жуматова. Молодому...
20.03.2025 09:45
На территории района продолжаются весенние профилактические мероприятия: службы ЧС и предвидели сельских акиматов организуют противопаводковые мероприятия, проводят встречи с населением...
19.03.2025 14:39
Жарылыс жұмыстарын жүргізудің бекітілген кестесіне сәйкес көпірлердегі, бөгеттердегі мұзды қопсыту және ауданның су объектілеріндегі кептелістерді жою бойынша 2025 жылғы 20...
19.03.2025 14:37
В соответствии с утвержденным Графиком проведения взрывных работ, по рыхлению льда у мостов, дамб и ликвидации заторов на водных объектах...
13.03.2025 13:05
Физическая культура играет важную роль в воспитании подрастающего поколения, формируя не только силу и выносливость, но и характер, дисциплину, командный...